ഹാർപിക്കിന്റെ വേൾഡ് ടോയ്‌ലറ്റ് കോളേജുകളിൽ നിന്നുള്ള ശുചിത്വത്തെക്കുറിച്ചുള്ള പാഠങ്ങൾ

ഭാവി രാഷ്ട്രത്തെക്കുറിച്ച് ചിന്തിക്കുമ്പോൾ; 5 ട്രില്യൺ ഡോളർ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയിലേക്കാണ് ഞങ്ങൾ കുതിക്കുന്നത്, ഞങ്ങളുടെ UPI പ്ലാറ്റ്‌ഫോം അന്താരാഷ്ട്രതലത്തിൽ ഉപയോഗിക്കുന്നു, ഞങ്ങൾക്ക് ലോകത്തിലെ രണ്ടാമത്തെ വലിയ റോഡ് ശൃംഖലയുണ്ട്, കൂടാതെ മിഷൻ ആയുഷിനും ABHAക്കും ഇടയിൽ, ആരോഗ്യ സംരക്ഷണം ജനങ്ങൾക്ക് കൂടുതൽ പ്രാപ്യമാക്കാൻ സജ്ജമാണ്.

ആ ചിത്രങ്ങളുടെ പശ്ചാത്തലത്തിൽ നമ്മുടെ മനസ്സ് വിഭാവനം ചെയ്യുന്നു, നാം കാണുന്ന രാഷ്ട്രം തിളങ്ങുന്ന ഒന്നാണ്: നമ്മുടെ റോഡുകളും നഗരങ്ങളും ഓഫീസുകളും ഫാക്ടറികളും സ്കൂളുകളും തിളങ്ങുന്നു. നമ്മുടെ ആളുകൾ ആരോഗ്യമുള്ളവരും ഊർജ്ജസ്വലരും സന്തോഷവും സമൃദ്ധിയും ഉള്ളവരുമായി കാണപ്പെടുന്നു. നമ്മുടെ ധാരണയ്ക്കുള്ളിൽ ഉറച്ചുനിൽക്കുന്ന ഒരു യാഥാർത്ഥ്യമായി നാം ഇപ്പോൾ ഈ രാഷ്ട്രത്തെ കാണുന്നു എന്ന വസ്തുതയ്ക്ക് ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ ശുചിത്വ പരിപാടി – “സ്വച്ഛ് ഭാരത് മിഷൻ” എന്നറിയപ്പെട്ട കാര്യവുമായി വളരെയധികം ബന്ധമുണ്ട്.

ഇത്തരത്തിലുള്ള ഏറ്റവും വലിയ പരിപാടിയിൽ, നമ്മുടെ ദരിദ്ര വിഭാഗങ്ങളുടെ മാത്രമല്ല, മറ്റെല്ലാവരുടെയും ജീവിത നിലവാരത്തിൽ വ്യക്തമായ വ്യത്യാസം വരുത്തിക്കൊണ്ട് ഇന്ത്യൻ ഗവൺമെന്റ് ഞങ്ങളുടെ എല്ലാ പ്രതീക്ഷകളെയും മറികടന്നു. കേവലം ഒരു ദശാബ്ദത്തിനുമുമ്പ് നമ്മുടെ താമസസ്ഥലങ്ങൾ എങ്ങനെയായിരുന്നുവെന്നതിൽ പ്രകടമായ വ്യത്യാസമുണ്ട്, ഇന്ന് നമ്മൾ എവിടെയാണ് – ഓരോ ഇന്ത്യക്കാരനും സ്‌കൂളിലും ജോലിസ്ഥലത്തും റോഡുകളിലും ട്രെയിനുകളിലും പൊതു ഇടങ്ങളിലും നമ്മുടെ വീടുകളിലും ടോയ്‌ലറ്റുകൾ ഉണ്ട്.

എന്നിരുന്നാലും, ടോയ്‌ലറ്റുകളുടെ ലഭ്യത മാത്രം കാഴ്ചപ്പാടുകളെ മാറ്റില്ല. പല ഇന്ത്യക്കാരും, പ്രത്യേകിച്ച് ഗ്രാമപ്രദേശങ്ങളിൽ, ടോയ്‌ലറ്റുകൾ അനാവശ്യമാണെന്ന് കരുതുന്നു. ഈ വീക്ഷണങ്ങൾ മാറ്റുന്നതിൽ നിരവധി സംഘടനകളിൽ നിന്നുള്ള ശ്രമങ്ങൾ ഉൾപ്പെടുന്നു – ഇന്ത്യൻ സർക്കാർ, എൻ‌ജി‌ഒകൾ, സാമൂഹിക സ്ഥാപനങ്ങൾ, ബ്രാൻഡുകൾ. ഇന്ത്യയിലെ മുൻനിര ലാവറ്ററി കെയർ ബ്രാൻഡ് എന്ന നിലയിൽ ഹാർപിക് ഈ സംഭാഷണത്തിൽ മുൻപന്തിയിലാണ്.

ന്യൂസ് 18-നൊപ്പം ഹാർപിക് 3 വർഷം മുമ്പ് മിഷൻ സ്വച്ഛത ഔർ പാനി സംരംഭം സൃഷ്ടിച്ചു. എല്ലാവർക്കും വൃത്തിയുള്ള ടോയ്‌ലറ്റുകളുള്ള എല്ലാവരെയും ഉൾക്കൊള്ളുന്ന ശുചിത്വത്തിന്റെ ലക്ഷ്യം ഉയർത്തിപ്പിടിക്കുന്ന പ്രസ്ഥാനമാണിത്. മിഷൻ സ്വച്ഛത ഔർ പാനി എല്ലാ ലിംഗങ്ങൾക്കും കഴിവുകൾക്കും ജാതികൾക്കും ക്ലാസുകൾക്കും തുല്യതയെ വാദിക്കുന്നു, വൃത്തിയുള്ള ടോയ്‌ലറ്റുകൾ ഒരു പങ്കാളിത്ത ഉത്തരവാദിത്തമാണെന്ന് ശക്തമായി വിശ്വസിക്കുന്നു.

ലോകാരോഗ്യ ദിനത്തോടനുബന്ധിച്ച്; മിഷൻ സ്വച്ഛത ഔർ പാനി, ന്യൂസ് 18, റെക്കിറ്റിന്റെ നേതൃത്വത്തിൽ നിന്നുള്ള ഒരു പാനലുമായി നയരൂപകർത്താക്കൾ, ആക്ടിവിസ്റ്റുകൾ, അഭിനേതാക്കൾ, സെലിബ്രിറ്റികൾ, ചിന്തകരായ നേതാക്കൾ എന്നിവർക്കിടയിൽ മോശം ടോയ്‌ലറ്റ് ശുചിത്വവും നിലവാരമില്ലാത്ത ശുചീകരണവും നമ്മെ എല്ലാവരെയും ബാധിക്കുന്ന നിരവധി മാർഗങ്ങളെക്കുറിച്ച് ആവേശകരമായ ചർച്ച നടത്തി. പ്രത്യേകിച്ചും, ഈ പോരാട്ടത്തിലെ മുൻനിര സേനാംഗങ്ങളുടെ – നമ്മുടെ ശുചീകരണ തൊഴിലാളികളുടെ ജീവിതം മെച്ചപ്പെടുത്തുന്നതിനുള്ള ഹാർപിക്കിന്റെ വളരെ സ്പഷ്ടമായ ചുവടുകളെ ചുറ്റിപ്പറ്റിയാണ് ചർച്ച.

‘അന്തസ്സ്’ എന്നത് മനുഷ്യാവകാശമാണ്

ശുചീകരണത്തൊഴിലാളികൾ ചെയ്യുന്ന ജോലികൾ ഇന്ത്യക്കാർ പലപ്പോഴും കാണുന്നത് താഴ്ന്നതും വൃത്തികെട്ടതുമായ ജോലിയായിട്ടാണ്. ആളുകൾ അവരോട് സംസാരിക്കാത്തിടത്തോളം ഈ ആളുകൾ പലപ്പോഴും ബഹിഷ്കരിക്കപ്പെടുന്നു. അവർ സ്വന്തം സമുദായങ്ങൾക്കിടയിൽ ജീവിക്കാൻ നിർബന്ധിതരാകും, അവരുടെ കുട്ടികൾക്ക് വിദ്യാഭ്യാസം ഉറപ്പാക്കാൻ കഴിയാതെ വരും. അവരെ ‘അസ്പൃശ്യർ’ എന്ന് വിളിക്കാൻ ഇനി നമുക്ക് അനുവാദമില്ല, എന്നാൽ രാജ്യത്തിന്റെ പല ഭാഗങ്ങളിലും ഞങ്ങൾ ഇപ്പോഴും അവരെ അങ്ങനെയാണ് പരിഗണിക്കുന്നത്.

മാത്രമല്ല, ശുചീകരണ തൊഴിലാളികൾ പലപ്പോഴും വളരെ അപകടകരമായ സാഹചര്യത്തിലാണ് ജോലി ചെയ്യുന്നത്. ജോലി പലപ്പോഴും അപകടകരമാണ്, കാരണം തൊഴിലാളികൾ മനുഷ്യ വിസർജ്ജനം കൈകൊണ്ട് കൈകാര്യം ചെയ്യേണ്ടിവരുന്നു, കൂടാതെ അവർ സെപ്റ്റിക് ടാങ്കുകളിൽ പ്രവേശിക്കുന്നു, അത് അവർക്ക് ബോധം നഷ്ടപ്പെടാൻ ഇടയാക്കും. മോശമായതോ ലഭ്യമല്ലാത്തതോ ആയ തൊഴിലാളി സുരക്ഷാ നയങ്ങളിൽ നിന്ന് ഉണ്ടാകുന്ന അണുബാധകൾക്കും പരിക്കുകൾക്കും രോഗങ്ങൾക്കും അവർ പൊതുവെ സാധ്യതയുണ്ട്. പല ശുചീകരണ തൊഴിലാളികൾക്കും കയ്യുറകൾ, പാദരക്ഷകൾ, മുഖംമൂടികൾ തുടങ്ങിയ അടിസ്ഥാന സംരക്ഷണ കവചങ്ങൾ നൽകുന്നില്ല.

മാന്യമായ ഉപജീവന മാർഗങ്ങളുമായി അവരെ ബന്ധിപ്പിച്ച് പുനരധിവാസത്തിലൂടെ മാനുവൽ തോട്ടിപ്പണിക്കാരുടെ ജീവിതനിലവാരം ഉയർത്തുക എന്ന പ്രഖ്യാപിത ലക്ഷ്യത്തോടെ 2016-ൽ ഹാർപിക് ഇന്ത്യയിലെ ആദ്യത്തെ ടോയ്‌ലറ്റ് കോളേജ് സ്ഥാപിച്ചു. ശുചീകരണ തൊഴിലാളികളുടെ അവകാശങ്ങൾ, ആരോഗ്യ അപകടങ്ങൾ, സാങ്കേതികവിദ്യയുടെ ഉപയോഗം, ഇതര ഉപജീവന നൈപുണ്യങ്ങൾ എന്നിവയെക്കുറിച്ച് ബോധവൽക്കരിച്ച് അവരുടെ ജീവിതം ഉന്നമിപ്പിക്കുക എന്ന ലക്ഷ്യത്തോടെ വിജ്ഞാന പങ്കിടൽ പ്ലാറ്റ്ഫോമായി കോളേജ് പ്രവർത്തിക്കുന്നു. കോളേജിൽ നിന്ന് പരിശീലനം നേടിയ തൊഴിലാളികൾക്ക് വിവിധ സംഘടനകളിൽ പ്ലേസ്‌മെന്റ് നൽകുന്നു. ഋഷികേശിലെ ആശയത്തിന്റെ വിജയകരമായ തെളിവിനെത്തുടർന്ന്, ഹാർപിക്, ജാഗരൺ പെഹൽ, മഹാരാഷ്ട്ര സർക്കാർ എന്നിവയുടെ പങ്കാളിത്തത്തോടെ മഹാരാഷ്ട്ര, ഔറംഗബാദ് എന്നിവിടങ്ങളിൽ ലോക ടോയ്‌ലറ്റ് കോളേജുകൾ തുറന്നു.

അവശ്യ സേവനമെന്ന നിലയിൽ ശുചിത്വ പ്രവർത്തനം

ശുചീകരണ തൊഴിലാളികളോടുള്ള മനോഭാവം ക്രമേണ മാറിക്കൊണ്ടിരിക്കുകയാണ്. 2019ൽ അഞ്ച് ശുചീകരണ തൊഴിലാളികളുടെ പാദങ്ങൾ കഴുകിക്കൊണ്ട് പ്രധാനമന്ത്രി നരേന്ദ്ര മോദി രാജ്യത്തിന് ശക്തമായ സന്ദേശമാണ് നൽകിയത്. വേൾഡ് ടോയ്‌ലറ്റ് കോളേജുകൾ സൃഷ്ടിച്ചതിലൂടെ ശുചീകരണ തൊഴിലാളികൾക്ക് മാന്യത സൃഷ്ടിക്കുന്നതിൽ ഹാർപിക്കും ഗണ്യമായ മുന്നേറ്റം നടത്തി. ഡോ. സുരഭി സിംഗ് നിരീക്ഷിച്ചതുപോലെ, ഹാർപിക്കിന്റെ വേൾഡ് ടോയ്‌ലറ്റ് കോളേജുകൾ സൃഷ്ടിക്കുന്നത് മുഴുവൻ തൊഴിലിനെയും ഉയർത്തുന്നു, ഇനി അത് അവിദഗ്ധവും വൃത്തികെട്ടതുമായ ജോലിയായി കാണില്ല. പ്രത്യേക വൈദഗ്ധ്യവും പരിശീലനവും ആവശ്യമുള്ള ഒരു തൊഴിലായിട്ടാണ് ഇത് ഇപ്പോൾ കാണുന്നത്; ശുചീകരണ തൊഴിലാളികളെ അവശ്യ സേവനങ്ങൾ നിർവ്വഹിക്കുന്ന പരിശീലനം ലഭിച്ച വിദഗ്ധരായ പ്രൊഫഷണലുകളായി കാണുന്നു.

സൗത്ത് ഏഷ്യയിലെ റെക്കിറ്റിലെ ശുചിത്വ റീജിയണൽ മാർക്കറ്റിംഗ് ഡയറക്ടർ സൗരഭ് ജെയിൻ നിരീക്ഷിച്ചതുപോലെ, “ഏത് തൊഴിൽ രൂപത്തിലും ഏറ്റവും കൂടുതൽ ദുരിതം അനുഭവിക്കുന്നത് ഇന്ത്യയിലാണ്; ഏറ്റവും താഴ്ന്ന സാമ്പത്തിക വിഭാഗത്തിൽ പെട്ട ആളുകൾ. അത് അപകടകരമായ അവസ്ഥയായി മാറുന്നു. നിങ്ങൾക്ക് ശരിയായ മാർഗങ്ങൾ ഇല്ലെങ്കിൽ, നിങ്ങൾക്ക് ശരിയായ വിദ്യാഭ്യാസമോ വൈദഗ്ധ്യമോ ലഭിക്കാതെ, നിങ്ങൾ സംഘടിത മേഖലയിലേക്ക് ലയിക്കാതെ വരുമ്പോൾ, നിങ്ങൾ അസംഘടിത മേഖലയിൽ ജോലി ചെയ്യേണ്ടിവരും. നിങ്ങൾ ശുചിത്വത്തെ ഒരു പ്രക്രിയയായി കാണുമ്പോൾ, നിങ്ങൾ അതിന്റെ ഏറ്റവും താഴെയാണ്. അതിനാൽ ജാഗരണിലെയും വേൾഡ് ടോയ്‌ലറ്റ് ഓർഗനൈസേഷനിലെയും ഞങ്ങളുടെ പങ്കാളികളുമായി ഞങ്ങൾ അത് നോക്കിയപ്പോൾ, അത് പരിഹരിക്കാനുള്ള അവസരം ഞങ്ങൾ കണ്ടു. മെച്ചപ്പെട്ട ജീവിതമാർഗങ്ങൾ നൽകി, അന്തസ്സോടെ ഞങ്ങൾ അവരെ ശാക്തീകരിക്കുകയാണ്. ഇവരാണ് ഇപ്പോൾ ഔപചാരിക മേഖലകളിൽ എത്തിയിരിക്കുന്നത്. ഹോട്ടൽ, ഹോസ്പിറ്റൽ എന്നിവിടങ്ങളിൽ അവസരങ്ങൾ ലഭിക്കുന്നവരാണ് അവർ. ഇത് റെക്കിറ്റിനെ കൂടുതൽ അഭിമാനിക്കുന്നുവെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു.

“ശുചിത്വ തൊഴിലാളികളാണ് ഈ സംവിധാനത്തിന്റെ നട്ടെല്ല്. അവരുടെ അന്തസ്സാണ് സ്വച്ഛ് ഭാരത് മിഷന്റെയും വൃത്തിയുള്ള സമൂഹത്തിന്റെയും വിജയത്തിന്റെ ആണിക്കല്ല്. അവരുടെ പ്രശ്‌നങ്ങൾ പരിഹരിക്കുന്നതിന് സ്വയം ശാക്തീകരിക്കാൻ ഞങ്ങൾ അവരെ പ്രാപ്തരാക്കുകയാണ്. . അത് അവർക്ക് മെച്ചപ്പെട്ട ജോലിയും സ്വയം സേവിക്കലും മാത്രമല്ല.”

വിദ്യാഭ്യാസത്തിലൂടെ ദാരിദ്ര്യത്തിന്റെ ചക്രം തകർക്കുക

പത്മശ്രീ ഉഷാ ചൗമർ (മുൻ ശുചീകരണ തൊഴിലാളി, ഇപ്പോൾ സുലഭ് ഇന്റർനാഷണൽ സോഷ്യൽ സർവീസ് ഓർഗനൈസേഷന്റെ പ്രസിഡന്റ്) ഈ മനോഭാവത്തിലെ മാറ്റത്തിന് നേരിട്ട് സാക്ഷ്യം വഹിച്ചിട്ടുണ്ട്, ബഹിഷ്‌കരിക്കപ്പെട്ടതിൽ നിന്ന് വലിയ ശുചിത്വ പ്രശ്‌നങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള പാനലുകളിലും ചർച്ചകളിലും സജീവമായ ഒരു സ്വച്ഛത നായകനായി അംഗീകരിക്കപ്പെടുന്നതുവരെ. ശ്രീ ഉഷയുടെ ജീവിതം ഈ സ്പെക്ട്രത്തിന്റെ ഇരുവശങ്ങളിലും വ്യാപിച്ചുകിടക്കുന്നു.

ശുചീകരണ തൊഴിലാളികളുടെ മാന്യതയ്‌ക്കൊപ്പം ശുചീകരണ തൊഴിലാളികളുടെ കുടുംബങ്ങളുടെ ഉന്നമനത്തിനും ലോക ടോയ്‌ലറ്റ് കോളേജുകൾ സഹായിക്കുന്നു. ലോക ടോയ്‌ലറ്റ് കോളേജുകളുടെ ഏറ്റവും പുതിയ നേട്ടങ്ങളെക്കുറിച്ച് അഭിമാനത്തോടെയാണ് രവി ഭട്‌നാഗർ, റെക്കിറ്റിലെ എക്‌സ്‌റ്റേണൽ അഫയേഴ്‌സ് ആൻഡ് പാർട്‌ണർഷിപ്പ്, എസ്ഒഎ ഡയറക്ടർ. പട്യാലയിൽ, ഒരു വേൾഡ് ടോയ്‌ലറ്റ് കോളേജ് പൊതു-സ്വകാര്യ സ്‌കൂളുകളിൽ ശുചീകരണ തൊഴിലാളികളുടെ 100 കുട്ടികൾക്ക് പ്രവേശനം നൽകി, ഒരുകാലത്ത് തൊട്ടുകൂടായ്മയായി കണക്കാക്കപ്പെട്ടിരുന്ന ഒരു സമുദായത്തിലെ കുട്ടികൾക്ക് വിദ്യാഭ്യാസത്തിനുള്ള തടസ്സങ്ങൾ തകർത്തു.

ഈ കുട്ടികളെ പഠിപ്പിക്കുന്നതിലൂടെ, തലമുറകളായി അവരുടെ കുടുംബങ്ങളെ കുടുക്കിയ ദാരിദ്ര്യത്തിന്റെ ചക്രം ഒടുവിൽ തകർക്കാനാകും. ഈ കുട്ടികളിൽ പലരും അവരുടെ കുടുംബങ്ങളിൽ ആദ്യമായി വിദ്യാഭ്യാസം നേടുന്നവരാണ്.

മിഷൻ സ്വച്ഛത ഔർ പാനി സംരംഭത്തിന്റെ ലോകാരോഗ്യ ദിന പരിപാടിയിൽ കവർ ചെയ്ത ഒരേയൊരു പോസിറ്റീവ് കഥ ഇതായിരുന്നില്ല. സ്വച്ഛ് ഭാരതിൽ നിന്ന് സ്വസ്ഥ് ഭാരത് ഉയർന്നുവരുന്ന നിരവധി വഴികളെക്കുറിച്ച് കൂടുതലറിയാൻ ഇവിടെ ഞങ്ങളോടൊപ്പം ചേരൂ.