Exclusive| പാക്കിസ്ഥാൻ ചാര സംഘടനയായ ഐഎസ്ഐ ബംഗ്ലാദേശിൽ ആഴത്തിൽ വേരൂന്നുന്നത് എങ്ങനെ?

ബംഗ്ലാദേശിൽ അസ്ഥിരമായ ഒരു ഭരണമാറ്റം തുടരുമ്പോൾ, ധാക്കയിൽ ഭീതിജനകവും ഏകോപിതവുമായ ഒരു വിദേശ ഇടപെടൽ വേരൂന്നുന്നതായി രഹസ്യാന്വേഷണ റിപ്പോർട്ടുകൾ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. 15 വർഷത്തിനിടയിൽ ആദ്യമായി, പാകിസ്ഥാന്റെ ചാരസംഘടനയായ ഐഎസ്ഐയുടെ 'നിഴൽ' ബംഗ്ലാദേശിന്റെ രാഷ്ട്രീയ-സുരക്ഷാ മേഖലകളിൽ വീണ്ടും ദൃശ്യമായിത്തുടങ്ങിയിരിക്കുന്നു.

2024 ഓഗസ്റ്റിൽ ഷെയ്ഖ് ഹസീന സർക്കാരിന്റെ പതനത്തെത്തുടർന്ന് ആരംഭിച്ച നയതന്ത്രപരമായ അടുപ്പം അതിവേഗം ഒരു തന്ത്രപരമായ പുനഃപ്രവേശനമായി മാറിയിരിക്കുകയാണ്. വികസിച്ചുവരുന്ന ധാക്ക-ഇസ്‌ലാമാബാദ് അച്ചുതണ്ടിൽ ന്യൂഡൽഹി ഇപ്പോൾ കടുത്ത ആശങ്ക രേഖപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്.

'ധാക്ക സെൽ' രൂപീകരണം

advertisement

മേഖലയിലെ സുരക്ഷയെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം ഏറ്റവും ആശങ്കാജനകമായ കാര്യം ധാക്കയിലെ പാകിസ്ഥാൻ ഹൈക്കമ്മീഷനുള്ളിൽ ഒരു പ്രത്യേക ഐഎസ്ഐ സെൽ ‌രൂപീകരിച്ചു എന്ന റിപ്പോർട്ടുകളാണ്. 2025 ഒക്ടോബർ അവസാനത്തിൽ പുറത്തുവന്ന റിപ്പോർട്ടുകൾ പ്രകാരം, ഉന്നത സൈനിക-രഹസ്യാന്വേഷണ ഉദ്യോഗസ്ഥരടങ്ങുന്ന സംഘമാണ് ഇതിൽ പ്രവർത്തിക്കുന്നത്. പ്രാഥമിക ഘട്ടത്തിൽ ഒരു ബ്രിഗേഡിയർ, രണ്ട് കേണൽമാർ, നാല് മേജർമാർ എന്നിവരും പാക് നാവിക-വ്യോമസേനകളിൽ നിന്നുള്ള ഉദ്യോഗസ്ഥരും ഇതിലുണ്ട്.

2025 ഒക്ടോബർ അവസാനത്തിൽ പാകിസ്ഥാൻ ജോയിന്റ് ചീഫ് ഓഫ് സ്റ്റാഫ് കമ്മിറ്റി ചെയർമാൻ ജനറൽ സാഹിർ ഷംഷാദ് മിർസ ധാക്കയിൽ നടത്തിയ സന്ദർശനത്തോടെയാണ് ഈ സംവിധാനം ഔദ്യോഗികമായത്. ബംഗ്ലാദേശിന്റെ നാഷണൽ സെക്യൂരിറ്റി ഇന്റലിജൻസുമായും (NSI), ഡയറക്ടറേറ്റ് ജനറൽ ഓഫ് ഫോഴ്‌സ് ഇന്റലിജൻസുമായും (DGFI) അദ്ദേഹം രഹസ്യ ചർച്ചകൾ നടത്തി. ഇതിന്റെ ഫലമായി രൂപീകരിച്ച സംയുക്ത വിവരശേഖരണ സംവിധാനം ഇന്ത്യയുടെ കിഴക്കൻ അതിർത്തികൾ നിരീക്ഷിക്കാനുള്ള മറയാണെന്ന് കരുതപ്പെടുന്നു.

തന്ത്രപരമായ അടുപ്പം‌

2024 ഓഗസ്റ്റ് മുതൽ മുഹമ്മദ് യൂനുസിന്റെ നേതൃത്വത്തിലുള്ള ഇടക്കാല സർക്കാരും ഷെഹ്ബാസ് ഷെരീഫ് സർക്കാരും തമ്മിലുള്ള ഏകോപനം ഞെട്ടിപ്പിക്കുന്നതാണ്

വിസ ഇളവ്- 2025 ജൂലൈ 23ന് നയതന്ത്രജ്ഞർക്കും ഔദ്യോഗിക പാസ്‌പോർട്ട് ഉള്ള സൈനിക ഉദ്യോഗസ്ഥർക്കും വിസയില്ലാതെ പ്രവേശനം അനുവദിക്കാൻ ഇരുരാജ്യങ്ങളും തീരുമാനിച്ചു.

പ്രതിരോധ സഹകരണം- ഇരുരാജ്യങ്ങളിലെയും ഉന്നത സൈനിക ഉദ്യോഗസ്ഥർ പരസ്പരം സന്ദർശനം നടത്തുകയും പ്രതിരോധ മേഖലയിൽ കൂടുതൽ സഹകരിക്കാൻ തീരുമാനിക്കുകയും ചെയ്തു.

സാമ്പത്തിക ഇടനാഴികൾ- കറാച്ചി-ചിറ്റഗോങ് കപ്പൽ സർവീസും നേരിട്ടുള്ള വിമാന സർവീസുകളും ആരംഭിച്ചത് ഇരുരാജ്യങ്ങളും തമ്മിലുള്ള ബന്ധം കൂടുതൽ ഊഷ്മളമാക്കി.

തീവ്രവാദ ദൗത്യം

ബംഗ്ലാദേശിലെ യുവാക്കൾക്കിടയിൽ മതതീവ്രവാദം വളർത്തുകയും ജമാഅത്തെ ഇസ്‌ലാമി, ഇൻക്വിലാബ് മഞ്ച് തുടങ്ങിയ സംഘടനകളിലൂടെ തീവ്രവാദ ആശയങ്ങൾ പ്രചരിപ്പിക്കുകയുമാണ് ഐഎസ്ഐയുടെ പ്രധാന ലക്ഷ്യമെന്ന് രഹസ്യാന്വേഷണ ഉദ്യോഗസ്ഥർ മുന്നറിയിപ്പ് നൽകുന്നു. പാകിസ്ഥാന്റെ രാഷ്ട്രീയ ഘടനയ്ക്ക് സമാനമായ ഒരു 'ഹൈബ്രിഡ് ഭരണം' ബംഗ്ലാദേശിൽ കൊണ്ടുവരികയാണ് ഇവരുടെ ആത്യന്തിക ലക്ഷ്യം.

ഡിസംബർ 18-ന് വിദ്യാർത്ഥി നേതാവ് ഷെരീഫ് ഉസ്മാൻ ഹാദിയുടെ മരണത്തെത്തുടർന്നുണ്ടായ അസ്വസ്ഥതകൾ ആസൂത്രിതമായ ഒരു പ്രതിസന്ധിയാണെന്ന് നിരീക്ഷകർ കരുതുന്നു. ധാക്കയിലെയും ചട്ടോഗ്രാമിലെയും ഇന്ത്യൻ ഹൈക്കമ്മീഷനുകൾക്ക് നേരെയുള്ള ആക്രമണങ്ങളും മാധ്യമ സ്ഥാപനങ്ങൾക്ക് നേരെയുള്ള തീവെപ്പും ഫെബ്രുവരി 12ന് നടക്കാനിരിക്കുന്ന തിരഞ്ഞെടുപ്പ് വൈകിപ്പിക്കാനുള്ള തന്ത്രമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു.

ഷെയ്ഖ് ഹസീന സർക്കാരിന്റെ പതനത്തിന് ശേഷമുള്ള പാകിസ്ഥാൻ-ബംഗ്ലാദേശ് ബന്ധത്തിലെ പ്രധാന സംഭവവികാസങ്ങൾ

07-ഓഗസ്റ്റ്-2024: വൻ പ്രതിഷേധങ്ങൾക്കിടെ ഹസീന സർക്കാർ വീണതിനെത്തുടർന്ന് ബംഗ്ലാദേശിലെ ജനങ്ങളോട് പാകിസ്ഥാൻ സർക്കാർ ഐക്യദാർഢ്യം പ്രഖ്യാപിച്ചു.

07-ഓഗസ്റ്റ്-2024: ബംഗ്ലാദേശ് ചീഫ് അഡ്വൈസർ മുഹമ്മദ് യൂനുസിനെ പാകിസ്ഥാൻ സ്വാഗതം ചെയ്യുകയും ഭരണമാറ്റത്തിൽ പൂർണ്ണ പിന്തുണ ഉറപ്പുനൽകുകയും ചെയ്തു.

30-ഓഗസ്റ്റ്-2024: ദക്ഷിണേഷ്യയുടെ പുരോഗതിക്കായി അടുത്ത് സഹകരിക്കാൻ പാകിസ്ഥാനും ബംഗ്ലാദേശും സമ്മതിച്ചു.

25-സെപ്റ്റംബർ-2024: യുഎൻ ജനറൽ അസംബ്ലിക്കിടെ പാക് പ്രധാനമന്ത്രി ഷെഹ്ബാസ് ഷെരീഫ് ബംഗ്ലാദേശ് ചീഫ് അഡ്വൈസർ മുഹമ്മദ് യൂനുസുമായി കൂടിക്കാഴ്ച നടത്തി.

19-ഡിസംബർ-2024: കെയ്‌റോയിൽ നടന്ന ഡി-8 ഉച്ചകോടിക്കിടെ ഷെഹ്ബാസ് ഷെരീഫും മുഹമ്മദ് യൂനുസും കൂടിക്കാഴ്ച നടത്തി; ശക്തമായ സഹകരണത്തിനും ബന്ധത്തിനും വേണ്ടി ഇരു നേതാക്കളും ധാരണയിലെത്തി.

14-ജനുവരി-2025: ബംഗ്ലാദേശ് ജനറൽ ലഫ്റ്റനന്റ് ജനറൽ കമർ ഉൾ ഹസൻ റാവൽപിണ്ടിയിലെ സൈനിക ആസ്ഥാനത്ത് പാക് സൈനിക മേധാവി അസിം മുനീർ, സിജെസിഎസ്‌സി സാഹിർ ഷംഷാദ് എന്നിവരുമായി പ്രത്യേകം കൂടിക്കാഴ്ചകൾ നടത്തി.

19-ജൂൺ-2024: ചൈനയിലെ യുനാൻ പ്രവിശ്യയിൽ ബംഗ്ലാദേശ്, ചൈന, പാകിസ്ഥാൻ വിദേശകാര്യ സെക്രട്ടറിമാരുടെ യോഗം ചേർന്നു.

15-ജൂലൈ-2025: പാകിസ്ഥാൻ രഹസ്യാന്വേഷണ സംഘം ധാക്ക സന്ദർശിക്കുകയും ബംഗ്ലാദേശ് ഉദ്യോഗസ്ഥരുമായി ചർച്ച നടത്തുകയും ചെയ്തു.

23-ജൂലൈ-2025: നയതന്ത്രജ്ഞർക്കും സൈനിക ഉദ്യോഗസ്ഥർക്കും വിസയില്ലാതെ പ്രവേശനം അനുവദിക്കുന്ന തരത്തിൽ വിസ നിയമങ്ങൾ ലഘൂകരിക്കാൻ ഇരുരാജ്യങ്ങളും തീരുമാനിച്ചു.

28-ജൂലൈ-2025: ഉഭയകക്ഷി ബന്ധം ദൃഢമാക്കുമെന്ന് പാകിസ്ഥാനും ബംഗ്ലാദേശും പ്രതിജ്ഞയെടുത്തു. പാക് വിദേശകാര്യമന്ത്രി ഇഷാഖ് ദാർ ബംഗ്ലാദേശ് പ്രതിനിധിയുമായി ചർച്ച നടത്തി.

21-ഓഗസ്റ്റ്-2025: ബംഗ്ലാദേശ് ക്വാർട്ടർ മാസ്റ്റർ ജനറൽ ലഫ്റ്റനന്റ് ജനറൽ മുഹമ്മദ് ഫൈസുർ റഹ്മാൻ റാവൽപിണ്ടി സന്ദർശിച്ച് ജനറൽ സാഹിർ ഷംഷാദ് മിർസയുമായി കൂടിക്കാഴ്ച നടത്തി. പ്രതിരോധ സഹകരണം ശക്തമാക്കുന്നതിന്റെ ഭാഗമായിരുന്നു ഈ സന്ദർശനം.

21-ഓഗസ്റ്റ്-2025: ബന്ധം മെച്ചപ്പെടുന്നതിന്റെ ഭാഗമായി വ്യാപാരം വർധിപ്പിക്കുന്നതിനായി പാകിസ്ഥാൻ വാണിജ്യ മന്ത്രി ബംഗ്ലാദേശ് സന്ദർശിച്ചു.

22/23-ഓഗസ്റ്റ്-2025: പാകിസ്ഥാൻ ഉപപ്രധാനമന്ത്രി ഇഷാഖ് ദാർ ധാക്ക സന്ദർശിച്ചു. അദ്ദേഹം ചീഫ് അഡ്വൈസർ, ജമാഅത്തെ ഇസ്‌ലാമി നേതാക്കൾ, മുൻ പ്രധാനമന്ത്രി ഖാലിദ സിയ, ഉന്നത സൈനിക ഉദ്യോഗസ്ഥർ എന്നിവരുമായി കൂടിക്കാഴ്ച നടത്തി. ധാക്കയിലെ പാക് ഹൈക്കമ്മീഷനിലെ ജീവനക്കാരുടെ എണ്ണം അദ്ദേഹം ഇരട്ടിയാക്കി.

25-സെപ്റ്റംബർ-2025: ന്യൂയോർക്കിലെ 80-ാമത് യുഎൻ പൊതുസഭയ്ക്കിടെ ഷെഹ്ബാസ് ഷെരീഫും പ്രൊഫസർ മുഹമ്മദ് യൂനുസും വീണ്ടും കൂടിക്കാഴ്ച നടത്തി.

06/07-ഒക്ടോബർ-2025: പാകിസ്ഥാൻ ലഫ്റ്റനന്റ് ജനറൽ തബാസ്സും ഹബീബിന് ബംഗ്ലാദേശിൽ ഊഷ്മളമായ സ്വീകരണം ലഭിച്ചു.

26-ഒക്ടോബർ-2025: രണ്ട് പതിറ്റാണ്ടിന് ശേഷം 9-ാമത് പാകിസ്ഥാൻ-ബംഗ്ലാദേശ് ജെഇസി യോഗം ധാക്കയിൽ ചേർന്നു.

25-28-ഒക്ടോബർ-2025: പാകിസ്ഥാൻ ജനറൽ സാഹിർ ഷംഷാദ് മിർസയുടെ നാല് ദിവസത്തെ ബംഗ്ലാദേശ് സന്ദർശനം പൂർത്തിയായി.

ഇന്ത്യയുടെ നയതന്ത്ര പ്രതിരോധം

ഈ നീക്കങ്ങൾക്കെതിരെ ഇന്ത്യ നിശബ്ദത പാലിച്ചിട്ടില്ല. 2025 നവംബർ 19ന് ന്യൂഡൽഹിയിൽ നടന്ന കൊളംബോ സെക്യൂരിറ്റി കോൺക്ലേവ് ഉച്ചകോടിക്കിടയിൽ ഇന്ത്യൻ ദേശീയ സുരക്ഷാ ഉപദേഷ്ടാവ് അജിത് ഡോവൽ 'ധാക്കയിലെ ഐഎസ്ഐ സെൽ' വിഷയം ബംഗ്ലാദേശിന്റെ പ്രതിനിധിയുമായി ചർച്ച ചെയ്യുകയുണ്ടായി. ബംഗ്ലാദേശിലെ ജനങ്ങൾക്കൊപ്പം ഇന്ത്യ നിൽക്കുമ്പോഴും, ധാക്കയിലെ അധികാര കേന്ദ്രങ്ങളിൽ പാകിസ്ഥാൻ നടത്തുന്ന ഇടപെടലുകൾ ഇന്ത്യയുടെ നയത്തിനും (Neighbourhood First)മേഖലയുടെ സ്ഥിരതയ്ക്കും വലിയ ഭീഷണിയാണ്.