Explained: ജറുസലേമിലെ അൽ അഖ്സ പള്ളി അറബ് - ഇസ്രായേൽ സംഘർഷത്തിന്റെ കേന്ദ്രമായത് എങ്ങനെ?

ക്രിസ്തീയ, ഇസ്ലാം, യഹൂദമത വിശ്വാസികൾക്ക് ഒരുപോലെ പ്രധാനപ്പെട്ട വിശുദ്ധ നഗരമാണ് ജറുസലേം.

1967 ലെ അറബ്-ഇസ്രയേൽ യുദ്ധത്തിൽ ജോർദാനിൽ നിന്ന് പഴയ നഗരം ഉൾപ്പെടെയുള്ള കിഴക്കൻ ജറുസലേം ഇസ്രായേൽ പിടിച്ചെടുക്കുകയും അവ ഏകീകരിക്കുകയുംചെയ്തു. പിന്നീട് ഏകീകൃത ജറുസലേമിനെ ഇസ്രായേൽ തങ്ങളുടെ തലസ്ഥാനമായിപ്രഖ്യാപിച്ചെങ്കിലും ആ നീക്കത്തിന് അന്തർദ്ദേശീയ തലത്തിൽ അംഗീകാരം ലഭിച്ചില്ല. പതിറ്റാണ്ടുകളായി അഖ്‌സ പള്ളിയുടെ ഭരണ നിർവഹണം നടത്തുന്ന, ജോർദ്ദാൻ ധനസഹായം നൽകുകയും നിയന്ത്രിക്കുകയും ചെയ്യുന്ന വഖഫ് എന്ന ഇസ്ലാമിക ട്രസ്റ്റ്തന്നെ തുടർന്നും പള്ളിയുടെ നിയന്ത്രണം നടത്തിവരുന്നു. 1994-ൽ ഇസ്രായേൽ ജോർദ്ദാനുമായി ഉണ്ടാക്കിയ സമാധാന ഉടമ്പടി പ്രകാരമുള്ള ഒരു പ്രത്യേക ക്രമീകരണത്തിലൂടെയാണ് വഖഫ് ഭരണം നടത്തുന്നത്.

പള്ളിയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട നിലവിലെ സ്ഥിതിഗതികളിൽ മാറ്റം വരുത്താൻ ഉദ്ദേശിക്കുന്നില്ലെന്ന് ഇസ്രയേൽ പ്രധാനമന്ത്രി ബെഞ്ചമിൻ നെതന്യാഹു ഉൾപ്പെടെയുള്ള ഇസ്രയേൽ അധികൃതർ വ്യക്തമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. എന്നാൽ ഇസ്രയേലിലെ ചില മതസംഘങ്ങൾ ഈ പള്ളിയിൽ പ്രാർത്ഥിക്കാനുള്ള അവകാശം വേണമെന്ന ആവശ്യം ഉന്നയിക്കുന്നുണ്ട്. ഏപ്രിലിൽ ജോർദ്ദാന്റെ വിദേശകാര്യ മന്ത്രാലയം ഈ പള്ളിയിലേക്കുള്ള യഹൂദ സന്ദർശകരുടെ എണ്ണത്തിലുള്ള വർദ്ധനവ് നിലവിൽ അംഗീകരിക്കപ്പെട്ടിട്ടുള്ള സ്ഥിതിഗതികൾക്ക് വിരുദ്ധമാണെന്ന് ചൂണ്ടിക്കാട്ടി ഔപചാരികമായി പരാതി ഉന്നയിക്കുകയുണ്ടായി.

അൽ അഖ്‌സ പള്ളിയിൽ തിങ്കളാഴ്ച അക്രമം പൊട്ടിപ്പുറപ്പെടുന്നതിന് മുമ്പ് തന്നെ കഴിഞ്ഞ ഏതാനും ആഴ്ചകളായി യഹൂദരും പലസ്തീനികളും തമ്മിൽ പള്ളിയുമായി ബന്ധമില്ലാത്ത ചില വിഷയങ്ങളെ സംബന്ധിച്ച് സംഘർഷം ഉടലെടുത്തിരുന്നു. അതിന്റെ ഭാഗമായാണ് ഏതാനും ആഴ്ചകൾക്ക് മുമ്പ് ജറുസലേമിലെ പഴയ നഗരത്തിൽ ഇസ്രായേലികളും പലസ്തീനികളും തമ്മിൽ അക്രമാസക്തമായ സംഘർഷം ഉണ്ടായത്. ചില പലസ്തീനികൾ യാഥാസ്ഥിതിക യഹൂദരെ ജറുസലേമിൽ വെച്ച് ആക്രമിച്ചു. തുടർന്ന് ജൂത മേധാവിത്വത്തിനായി നിലകൊള്ളുന്ന, തീവ്രസ്വഭാവമുള്ള ഒരു സംഘം ഒരു മാർച്ച് നടത്തുകയും അതിൽ പങ്കെടുത്തവർ 'അറബികൾക്ക് മരണം' എന്ന് ആക്രോശിക്കുകയും ചെയ്തു. പുണ്യമാസമായ റമദാനിലെ ആദ്യ ആഴ്ചകളിൽ പഴയ നഗരത്തിലെ തങ്ങളുടെ പ്രിയപ്പെട്ട പ്ലാസയിൽ ഒത്തുകൂടാൻ പോലീസ് അനുവദിക്കാത്തതും പലസ്തീനികളെ ചൊടിപ്പിച്ചു.

1990-ൽ ഒരു സംഘം യഹൂദതീവ്രവാദികൾ ഒരു ആരാധനാലായത്തിനുവേണ്ടി പുരാതന കാലത്ത് നശിച്ചതുപോയ രണ്ട് കല്ലിന് പകരം പുതിയൊരു മൂലക്കല്ല് സ്ഥാപിക്കാൻ ശ്രമിച്ചത് വലിയ കലാപത്തിനാണ് വഴിവെച്ചത്. അക്രമസംഭവങ്ങളെ തുടർന്ന് അമേരിക്ക ഉൾപ്പെടെയുള്ള ലോകരാജ്യങ്ങൾ ഇസ്രയേലിനെ അപലപിച്ചു.